Ileen
Montijn

 

Spleten en spleten

10 januari 2019

Lucas Cranach de Oudere, Portret van Hendrik de Vrome, Keurvorst van Saksen, 1514. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden.

Lucas Cranach de Oudere, Portret van Hendrik de Vrome, Keurvorst van Saksen, 1514. Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden.

Die kapotte – kapot gekochte – spijkerbroeken waar u en ik zo op neerkijken hebben een lange geschiedenis. Dat dringt tot je door bij het lezen van een artikel van Geeske Kruseman in het Jaarboek 2018 van de Nederlandse Kostuumvereniging: ‘De ene spleet is de andere niet’. Het gaat over hoe rijke Europeanen van eind 15de tot midden 17de eeuw jassen, broeken en andere kleren droegen met spleten er in. Door die spleten, of kerven, zag je dan een fraaie onderlaag van de stof, of een daaronder gedragen kledingstuk. Géén blote huid, zoals bij die malle moderne spijkerbroeken. Soms waren ze netjes afgewerkt, soms een beetje (quasi-)rafelig.

Ik had daar nog nooit iets over gelezen, terwijl je het vaak met verbazing – én onbegrip – ziet op oude schilderijen. In een enkel geval is het effect bijkans krankzinnig, zoals bij deze Saksische keurvorst Hendrik de Vrome, in 1514 geschilderd door Lucas Cranach de Oudere (het schilderij is vorig jaar vanuit Dresden in het Rijksmuseum op bezoek geweest). Hier lijken de spleten wel vlammetjes, doordat de losgesneden reepjes stof gedraaid weer zijn vastgezet. Een op hol geslagen kleermakersfantasie. 

Vrome Hendrik met zijn vlammetjespak komt niet voor in het artikel, maar wie meer wil weten over het wonderlijke gebruik om gespleten kleren te dragen – opzichtig vertoon van rijkdom en kleermakerskunst – moet het Jaarboek Kostuum kopen (waarover ik het ook in november al had op deze plaats), wat trouwens toch wel een goed idee is. Mijn eigen bijdrage ging over couturier Laurens Joosse, maar daarover een andere keer.