Schmuck, Scham, Schutz
19 september 2014
Emile Vernon (1872-1919), Meisje met rozen (detail)
Waarom dragen we kleren? De Duits/Engelse psychiater J.C. Flügel schreef er in 1931 een boek over, The psychology of clothes. Hij zag drie motieven: decoration, modesty en protection. Een mooie trits, nog mooier in zijn oude moedertaal: Schmuck, Scham en Schutz. Over de vraag welke van die drie het belangrijkst was, zei Flügel curieus genoeg dat het in geen geval protection was. Je had immers wel volken die naakt liepen, maar geen volken die zich niet versierden.
Het kuisheidsaspect van kleding is voor Flügel – een doorgewinterde Freudiaan, steeds in de weer met narcisme en fallussymbolen – eigenlijk een zwakte.
Tussen Schmuck en Scham wringt het voortdurend, aldus Flügel, want een mens wil geen aanstoot geven, maar toch zo mooi mogelijk zijn. Dat innerlijke conflict leidt volgens hem tot neurotische symptomen, vergelijkbaar met blozen. Ja, ‘Clothes resemble a perpetual blush upon the surface of humanity’, aldus Flügel. Je ziet de woorden met hem aan de haal gaan – maar het is een onvergetelijke formulering.