Gewaad in lijst
20 januari 2015
Gustave Courbet, De grot (1861). Stedelijk Museum, Amsterdam
De linkse krant Het Volk schreef uitvoerig over ‘150 jaar mode’ in het Stedelijk. Zaterdag 14 maart 1942 was de opening, met deftige hotemetoten en hunne dames, maar toch gezellig, vond verslaggever M. Wolters. Hij prees ook de inrichting: nu eens niet allemaal vermoeiende kabinetten, maar één open ruimte met rijen lege ramen, en in elk raam bengelden wat dingen, zoals een paar schoentjes. Achter een dikke gouden lijst waarin eens een Courbet had gezeten, prijkte een vorstelijk gewaad…
Hè wat? De lijst van een Courbet? Was Willem Sandberg, conservator van het Stedelijk sinds 1938, al bezig geweest de lijsten van de oudere schilderijen door latjes te vervangen, omdat hij dat moderner vond? Of had het te maken met het transport naar de veilige bunker in Castricum, dat oude lijsten nu als decorstukken konden worden gebruikt? Geen idee. Inmiddels weet ik wel dat de smalle vurenhouten transportlatten na de oorlog niet alleen Sandberg goed bevielen; zowel in het Stedelijk als het Van Goghmuseum zijn ze lang gebruikt (de criticus Kaspar Niehaus sprak van een ‘derdeklas begrafenis’). Ik zou wel eens willen weten wat er nú om die Courbet van het Stedelijk heen zit.
PS 6 april 2015: Om de Courbet, die nu als ’tijdgenotenschilderij’ op de Matisse-tentoonstelling hangt, zit een stevige, ouderwetse gouden lijst: waarschijnlijk gewoon de oude. Wie zou vermoeden dat die in de oorlog heeft gediend als decorstuk op een kostuumtentoonstelling?