Schandelijke mode
26 januari 2015
De duivel op de sleep. Uit handschrift 'Seelenwurzgarten', Ulm 1483.
Lage decolletés, korte rokken, travestie, te veel opsmuk: er is geen eind aan de schandelijkheden waarom volgers van de mode ooit zijn bespot en veroordeeld. Van één ding wist ik niet dat het daar ook bij hoorde: de sleep. Het was natuurlijk weer een Franse uitvinding, die eind 13de eeuw opkwam. In 1310 was de sleep al overal in Europa geliefd bij deftige dames. Een eeuwtje later zijn in Zuid-Duitsland klachten te horen dat gewone burgervrouwen, ja zelfs vrouwen uit het volk slepen dragen. Vergeefs proberen stadsbesturen paal en perk te stellen aan dergelijke uitwassen.
Ik lees dit natuurlijk in mijn nieuwe boek Weib und Mode, een geschiedenis van de mode in spotprenten. In de inleiding zegt de auteur dat spotprenten bij uitstek geschikt zijn om iets van de raadsels van het verschijnsel mode op te helderen. Want, zegt hij, de spotprent is een manier om de onoplosbare tegenstellingen in de wereld te verwerken. Je kunt om die onoplosbaarheid huilen, en wegkijken – of je kunt haar onder ogen zien, en lachen, Dat troost.
Mode gaat juist over het onoplosbare conflict tussen twee menselijke verlangens, namelijk dat naar conformisme – en dat om bijzonder te zijn. Of met die analyse een raadsel wordt opgelost weet ik niet, maar ik ben het er roerend mee eens.