Modehistorie 1942
11 januari 2015
'Zomerbont, het nieuwste op Norderney. "Wat wilt u, het zeewater is nog steeds een beetje koud!"' Lustige Blätter, Berlijn 1926
Wonderlijk toeval. In het diepst van de Tweede Wereldoorlog kocht mijn grootvader voor een vriend De mode in de caricatuur. Bijna precies tegelijk, november 1942, zette de vader van mijn vriendin C. zijn naam in een Duits boek dat daar sterk op lijkt: Weib und Mode, Eine Sittengeschichte im Spiegel der Karikatur. Zij gaf het mij, zodat ik nu beide boeken heb. Het Duitse (uit 1928, door Friedrich Wendel) moet haast wel de inspiratiebron zijn geweest voor het Nederlandse (uit 1930, door Cornelis Veth), maar het is veel beter. Het is een echte geschiedenis van de mode, geïllustreerd met spotprenten en geschreven door iemand die zich erin heeft verdiept, ook al was hij journalist.
Maar hoe kwam het, dat ontwikkelde mannen in 1942 ineens boeken over kostuumgeschiedenis kochten? Een mogelijk antwoord vond ik in de grote persdatabank Delpher. In 1942 was er een succesvolle tentoonstelling over dat onderwerp in het Gemeentemuseum Den Haag: Modieuze drachten van zes geslachten. Hij was georganiseerd door F.W.S. van Thienen (een van de zeldzame Nederlandse kunsthistorici die zich destijds voor dat onderwerp interesseerden) en kreeg veel aandacht in de pers. Zo kan het zijn gebeurd dat mijn opa en C.’s vader, op zoek naar wat afleiding in benarde tijden, op de kostuumgeschiedenis kwamen.