Speelstokje
19 april 2025
Speelstokje, bamboe met zilveren knop, lengte 66 cm. C. 1795-1825. Coll. Rijksmuseum Amsterdam
Waar laat je je handen? Wie op de foto gaat, een praatje houdt of om andere redenen de blik van zijn medemens voelt, zit ineens met zijn handen. Mannen stoppen ze vaak in hun broekzak – zeer onhebbelijk (zegt de stem van mijn vader in mijn hoofd). Angela Merkel vormde met haar duimen en wijsvingers een ruit op maaghoogte – de Merkel-Raute. Lang geleden hadden dames waaiers om mee te spelen, of lange parelkettingen.
Heren hadden ook iets: het speelstokje of badientje, in het Franse badine, van badiner, schertsen. Een geliefd accessoire, dat omstreeks 1900 moet zijn verdwenen. Geen wandelstok, geen rijzweepje maar iets daartussenin, gewoon voor de sier, om alle verlegenheid mee weg te spelen, of je woorden te beklemtonen – pats, pats!
In het Rijksmuseum, in het duistere souterrain bij de kostuumvitrines, hangt naast fraaie oude vesten, hemden, jassen, muilen en nog zo wat, ook een speelstokje. Van bamboe, maar heel bijzonder want de knopen zitten dicht op elkaar – heerlijk om met je vingers langs te ribbelen denk ik. Maar vooral om hiermee verlost te zijn van alle verlegenheid.