Ileen
Montijn

 

Codewoorden

18 augustus 2023

Illustratie (detail) uit School-idyllen door Top Naeff, 1900. Tekening C. Koppenol.

Illustratie (detail) uit School-idyllen door Top Naeff, 1900. Tekening C. Koppenol.

De taboes van vandaag – dingen die iedereen weet, maar die niemand hardop zegt – worden de mysteries van morgen. In mijn logje over School-idyllen kwam een tante voor die ‘bu’ was, en lezers vroegen om opheldering. ‘Bu’, of ‘buh’, stond voor ‘burgerlijk’. Dat was de dodelijke term van afkeuring voor de (kleine) burgerij, door mensen die zich daar zelf vér boven voelden staan. Afgekort, want je mocht dat natuurlijk nooit hardop zeggen. Ha ha, iedereen zei het voortdurend, in de hogere kringen.

Op een andere plaats in School-idyllen danst en stoeit de hele klas van uitgelatenheid, want het is de laatste schooldag voor de vakantie. Betsy Schultz draagt haar schort achterstevoren, om een vlek op haar rok te verbergen. Ze was in een mandje frambozen gevallen, staat er. In een mandje frambozen? Het is een codewoord, Betsy is ongesteld, de vlek is doorgelekt bloed. De eeuwige zorg van zo veel vrouwen, zo nijpend en zo onbespreekbaar, wordt hier door de jonge Top Naeff, uitdagend, even benoemd. Ach, frambozen. Ach, arme tijd zonder tampons en fatsoenlijk maandverband. Anderen lezen er misschien zo overheen, maar zulke geheimen zijn waarom ik van geschiedenis houd.