Paspelen

3 juni 2024

Knoopsgaten en knopen zijn dus niet altijd onlosmakelijk verbonden geweest: eerst hebben knopen eeuwenlang goede sier gemaakt zonder gaten, later hebben hier en daar ook knoopsgaten een zelfstandig, decoratief bestaan gehad. Zoals op de jas van Van Riebeeck op het schilderij bij mijn vorige logje: die kan heus niet dicht, de met goudbrokaat gepassepoileerde knoopsgaten zitten er voor de sier. En de knoopsgaten op het vest eronder zijn onnodig lang gemaakt, ook voor de sier. Dure mannenpakken hebben nog steeds wel eens een knoopsgaatje zonder knoop, bijvoorbeeld op de revers – de bloem of onderscheiding die daar in wordt gestoken heet in het Engels óók een buttonhole.
     Enfin. Het gepassepoileerde knoopsgat is een onopvallend, maar essentieel waarmerk van goede kleermakerskunst. (Passepoileren, paspelen of ombiezen: ik vond het woord zowaar in een Van Dale uit 1992.) Als je het wilt leren maken zijn er, zoals voor alles, van beton storten tot een fuga schrijven, Youtube-filmpjes. Noem me gek, maar ik heb bijna een half uur lang geboeid zitten kijken naar Lucy, van Sew Essential, die heel precies laat zien hoe het moet (klik hier), en daarbij in een cockney-getint Engels spreekt over de noodzaak van accuracey, over ‘the scary bit’ (het openknippen) en over haar fantastische Husqvarna – want die machines verkopen ze bij Sew Essential.
     Niet dat ik het nu zelf ga doen. Ik ben al blij dat ik de vierstaps knoopsgatfunctie op mijn eigen, al wat oudere Singer heb doorgrond, zonder paspel natuurlijk. Maar goed handwerk blijft fascinerend om te zien, of het nu gaat om het schrijven van een fuga, het storten van beton of het naaien van een knoopsgat.