Vele odes
22 januari 2025
Textiele werkstukken door Bregje Vreugdenhil (1882-1960). Coll. Amsterdam Museum, foto Monique Vremeulen.
Het Amsterdam Museum viert de 750ste verjaardag van de stad met een ‘Ode aan de vrouwen van Amsterdam’. Dat is, afhankelijk van je perspectief, ofwel heel inclusief, ofwel erg ouderwets, omdat het doet denken aan het ‘boeketje voor de echtgenote van de ‘jubilaris’, of de mededeling dat vrouwen, ja heus, ook trambestuurder kunnen worden, of professor.
Het publiek werd opgeroepen om mee te doen: kies een vrouw van betekenis en schrijf een ode aan haar. Een ode is eigenlijk een lofdicht, maar dat was lastig, dus het werden brieven.
Eén uitkomst was een website waarop honderden vrouwen, rijp en groen, bekend en onbekend, zijn afgebeeld en beschreven, van de zestiende tot de eenentwintigste eeuw. Je kunt als bezoeker filteren op de eeuw waarin zij leefden en op de rol die ze speelden, en natuurlijk ook zoeken op naam – ik vond het verrassend leuk om er rond te kijken.
In het museum zelf, in de voormalige Hermitage, is een tentoonstelling met portretten en memorabilia van ruim 100 vrouwen, van Anna Maria van Schurman tot Annie Schmidt, van rijke verzamelaarsters tot boze feministes, van schildersmodel tot schoolhoofd. Hier zie je een oud vaandel, daar een vitrine met juwelen, hier een paar schorten, daar een geschilderd portret of een politiek getint wandkleed.
En soms sta je ineens ontroerd te kijken, bijvoorbeeld naar de handwerkmap van vroedvrouw Bregje Vreugdenhil (1880-1960). Hij bestaat uit zestien beklede plankjes die tot een zigzag-boek – een leporello – zijn verbonden, en bevat 97 voorbeelden van Bregjes handwerkkunst. Zo nodig netjes opgevouwen, zijn het gebreide, geborduurde, gehaakte, genaaide, geknoopte kleedjes, kousen, schorten, hemdjes, randjes, slabben, knoopsgaten enzovoort. Wie heeft ooit zoiets gezien? De map, die moet zijn vervaardigd door Bregjes man, die boekbinder was, dook een paar jaar geleden op, en ‘aanbrenger’ Jan ter Heide achterhaalde (kijk hier) het een en ander over Bregjes leven.
Honderd handwerkproefjes in een map: in het licht van zeven eeuwen geschiedenis is het niets, en toch is het iets. En gezegend is het tijdperk waarin zoiets aandacht krijgt in het Stadsmuseum.